Ponekad su potrebne hirurške intervencije da bi se pomoglo porodilji i novorođenčetu. Ove intervencije uključuju: vakuum ekstrakciju, carski rez, ručno odstranjivanje posteljice…

Epiziotomija

Da bi se pomoglo porodilji ili novorođenčetu tokom porođaja ponekada je potrebno pravovremeno uraditi određenu operativnu intervenciju. Kao i sve druge operativne intervencije u medicini tako i operativne intervencije u porođaju imaju svoje indikacije, kontraindikacije i komplikacije.

Najčešća operativna intervencija u našim porodilištima je akušerska operacija.

Akušerska operacija koja se, poštujući principe asepse i antisepse u lokalnoj ili regionalnoj anesteziji, izvodi u fazi ekspulzije, a ima za cilj proširenje izlaznog dijela mekih porođajnih puteva radi zaštite majke i novorođenčeta. Postoje različite vrste epiziotomija: medijalna, mediolateralna ilateralna. Koja će se od ovih epiziotomija primijeniti zavisi od tradicije u porodilištu, ali ipak najčešće se primjenjuju medijalna i mediolateralna, dok se lateralna izuzetno rijetko primjenjuje.

Ovom akušerskom operacijom se prvenstveno štiti međica porodilje od nekontrolisanog prskanja, zatim se štiti glavica ploda od prekomjernog pritiska što je posebno bitno kod prijevremenog porođaja, odnosno nedonesene novorođenčadi. Istovremeno skraćuje se period ekspulzije ploda u slučaju patnje (asfiksije) ploda. Naravno, epiziotomiju je potrebno uraditi i u svim slučajevima operativnog završavanja porođaja (vakuum ekstrakcija, forceps, ručna pomoć kod karlične prezentacije itd).

Poslije završetka trećeg porođajnog doba pristupa se hirurškom zbrinjavanju pri kojem je bitna korektna anatomska adaptacija rubova rane. Muskulatura i potkoža se šiju resorptivnim materijalima dok se koža može ušiti resorptivnim ili neresorptivnim koncima. Šavovi sa kože se skidaju sedmog poslije – porođajnog dana.

U njezi rane je bitno da se rana može prati mlakom vodom i blagim sapunima. Potrebno je regulisati stolicu, a u slučaju bolova mogu se dati sredstva protiv bolova.

Operativno završavanje porođaja

Pod operativnim završavanjem porođaja podrazumijevaju se određene aktivne i relativno sigurne procedure koje se primjenjuju radi završavanja porođaja. Tu spadaju: vakuum ekstrakcija, forceps i carski rez.

Vakuum ekstrakcija

Ova akušerska operacija ima za cilj u fazi ekspulzije potpomoći rađanje glavice ploda trakcijom u pravcu porođajnog puta pomoću meke plastične ili metalne kalote koja se postavi na fetalnu glavicu i učvrsti vakumom.Radi se ako je došlo do zastoja u fazi ekspulzije kao i u slučaju patnje ploda. Majčina oboljenja (aneurizme, srčana oboljenja, očna oboljenja itd.) koja nedozvoljavaju napinjanje u fazi ekspulzije su takođe indikacija za primjenu vakuum ekstrakcije.U odnosu na spuštenost fetalne glavice vakuum može biti: izlazni, niski, srednji i visoki. Kod izlaznog i niskog vakuuma rizici za majku i novorođenče su minimalni. Postoji povećani rizik kod srednjeg vakuma, a visoki vakum nema svoje mjesto u modernom akušerstvu.Poslije porođaja vakuum ekstrakcijom moguće su i komplikacije kod novorođenčeta kao što su hematomi na glavi ili intrakranijalno krvarenje koje nastaje kao posljedica povećanog intrakranijalnog pritiska. Kod majke mogu nastati povrede cerviksa, vagine i perinuma.

Porođaj forcepsom

Ova akušerska operacija ima za cilj trakcijom glavice ploda u pravcu porođajnog puta pomoću instrumenta zvanog forceps pomoći ekspulziju i zaštititi glavicu ploda. Indikacije i klasifikacija su isti kao i kod porođaja vakuum ekstrakcijom.

Komplikacije su češće i veće nego kod vakuum ekstrakcije. Kod novorođenčeta se javlja poslije – porođajna trauma na glavici (otisci forcepsa, frakture kostiju itd.) nastala primjenom forcepsa.

Porođaj carskim rezom

Carski rez je akušerska operacija kojom se hirurški otvori prednji trbušni zid majke (uzdužnim ili poprečnim rezom) i materica, a zatim ekstrahuje plod, posteljica i plodovi ovoji.

Kada se carski rez radi planirano prije nego što je započeo porođaj onda se on naziva elektivni, planirani ili primarni carski rez. Ako se carski rez radi kada je porođaj već započeo pa su nastale komplikacije zbog kojih je postavljena indikacija da se porođaj završi hirurški onda se takav carski rez naziva hitnim ili sekundarnim carskim rezom.

Carski rez treba planirati prije započinjanja porođaja ako postoje apsolutne indikacije.

To su: apsolutno sužena karlica, tumori koji smetaju prolasku ploda, poprečni položaj ploda, placenta previa, prijeteća ruptura materice, poslije dva ili više carskih rezova, eklampsija itd.

Ako postoje relativne indikacije za carski rez kao što su: intrauterini zastoj u rastu, EPH gestoze, kod blizanačke trudnoće ako postoji mogućnost nastanka kolizije, kod primarne inercije itd., onda treba pokušati sa probnim porođajem, a ako to ne ide završiti porođaj carskim rezom.

Postoje mnoge komplikacije kod majke i kod novorođenčeta. Najčešće komplikacije kod majke su: aspiracija prilikom intubacije, veći gubitak krvi, infekcije, poremećaji zarastanja rane, usporena involucija genitalnih organa, tromboze i embolije itd.

Kod novorođenčeta je češća poremećena adaptacija poslije ekstrakcije kao i depresija disanja.

Ono što je veoma bitno porodilju poslije carskog reza treba što ranije podići iz kreveta. Šavovi se skidaju obično sedmog postoperativnog dana.

Ručno odlubljivanje i/ili odstranjivanje posteljice

Cilj ove operacije je u opštoj anesteziji ručno odlubiti i / ili odstraniti posteljicu koja je ostala u materičnoj duplji, a nije se mogla odstraniti na drugi način.

Najčešće se radi u slučajevima kada je posteljica odlubljena, ali ne može spontano da dođe do ekspulzije kroz cervikalni kanal ili se radi o patološki urasloj posteljici u materični zid.

Zbog mogućih komplikacija (krvarenje, hemoragijski šok itd.) potrebno je da porodilja bude intenzivno nadzirana barem dva časa poslije intervencije.