Porođaj je fiziološki proces koji započinje regularnim kontrakcijama materice, a završava se rađanjem ploda, ekspulzijom posteljice i plodovih ovoja poslije pune 28. gestacijske nedjelje.

Klasifikacija porođaja

Prema načinu završavanja porođaj može biti:

• vaginalni porođaj – kada započinje, traje i završava se spontano;
• spontani vaginalni porođaj – kada započinje indukcijom od strane akušera;
• indukovani vaginalni porođaj;
• stimulisani vaginalni porođaj – kada započinje spontano, ali se zbog zastoja u porođaju stimuliše;
• abdominalni porođaj – kada se porođaj završava u anesteziji hirurškim otvaranjem materice.

U odnosu nagestacijsku dobporođaj može biti:

• prijevremeni porođaj – kada porođaj nastupi između pune 28. i pune 37. gestacijske nedjelje;
• terminski porođaj – kada porođaj nastupi između pune 37. i pune 42. gestacijske nedjelje;
• post-terminski porođaj – kada porođaj nastupi poslije pune 42. gestacijske nedjelje.

U odnosu nadužinu trajanjaporođaj može biti:

• produžen porođaj – kada porođaj traje duže od 18 časova;
• nagli (brz) porođaj – kada porođaj traje manje od dva časa.

Priprema za porođaj

Ako ima dovoljno vremena prije dolaska naporođajni / operacioni sto potrebno je:

• isprazniti crijeva (klizma);
• isprazniti mokraćnu bešiku;
• obrijati porodilju (posebno detaljno ako je u pitanju carski rez);
• skinuti šminku i lak sa noktiju;
• tuširanje i pranje tijela blagim sapunom;
• upozoriti porodilju da ne uzima hranu i / ili tečnost u porodilištu zbog moguće potrebe za anestezijom;
• obezbijediti venski put.

Porodilju treba smjestiti u porodilište ako postoje:

• pravilne kontrakcije;
• vaginalno krvarenje;
• ruptura plodovih ovoja;
• u slučajevima pre-eklampsije, eklampsije, sindroma amnionske infekcije itd;
• priprema za carski rez.

Početak porođaja

Kod oko 5% trudnica porođaj započinje na termin koji je izračunat prema pravilima. Najčešće (oko 66%) trudnice rađaju ±10 dana od izračunatog termina, dok sve ostale rađaju prije ili kasnije.

Koji su znaci početka porođaja?

Izlazak sukrvavog sluznog čepa, mada ovo može da se desi i nekoliko dana prije početka porođaja.

Uspostavljanje pravilnih kontrakcija materice koje porodilja osjeća kao bolove.

Spontano prskanje vodenjaka i isticanje plodove vode (opasnost od infekcije).

Faktori porođaja

U faktore porođaja spadaju:

• Porođajni objekat;
• Porođajni putevi;
• Porođajne snage.

Porođajni objekat

Treće porođajno doba obično traje 5 – 10 minuta i ne treba dozvoliti da traje duže od 30 minuta. Kada posteljica izađe potrebno je napraviti njen pregled gdje se prvenstveno provjerava da li je posteljica cijela, nedostaje li i najmanji dio posteljičnog tkiva, te da li postoje prekinuti ili otvoreni krvni sudovi na ivicama posteljice, kao i da li su plodovi ovoji cijeli. U klasičnoj opstetriciji da bi se naglasila važnost kratkog vremenskog perioda koji nastaje neposredno po izlasku posteljice kada je opasnost od poslije-porođajnog krvarenja najveća i kada praktično započinje involucija uterusa govori se o još jednom porođajnom dobu: – FAZA HEMOSTAZEili četvrto porođajno doba, počinje poslije ekspulzije posteljice kad je opasnost od poslije-porođajnog krvarenja najveća. Dolazi do kontrakcija i retrakcija materice koje uz trombozu krvnih sudova vode ka efikasnoj kontroli krvarenja sa mjesta implantacije posteljice. Ovo je ujedno i početak involucije materice i ono traje jedan čas poslije rađanja posteljice. To su:

• Plod;
• Posteljica;
• Plodovi ovoji;
• Plodova voda.

Plod

Plod u materici zauzima određeni položaj što podrazumijeva odnos uzdužne osovine majke i uzdužne osovine ploda. Pored položaja bitni su: smještaj- predstavlja odnos fetalnih leđa prema trbušnom zidu majke, stav- govori o dijelu ploda koji se nalazi na ulazu u malu karlicu, držanje- definiše odnos poje- dinih dijelova ploda, te na lijeganje i angažovanost. U procjeni veličine ploda analiziraju seglavakao najveći i najtvrđi dio tijela,ramenaitrup(kukovi).

Posteljica

Posteljica je privremeni organ (prosječan životni vijek 266 – 288 dana) ovalnog ili okruglog oblika, promjera 15 – 20 cm, debljine 2 – 3 cm i težine 500 – 600 g (obično 1/6 težine fetusa), ukupne površine 10 – 15 kvadratnih metara. Ona nastaje u trudnoći (razvoj započinje u toku procesa implantacije), a prestaje da postoji u trećem porođajnom dobu pošto plod napusti matericu. Zadatak joj je da omogući plodu nesmetan razvoj. Osnovna funkcionalna jedinica posteljice je horionska čupica (resica).

Na posteljici razlikujemo dvije strane: maternalna stranaje ona okrenuta prema materičnom zidu, a fetalna stranaokrenuta je prema plodu.

Funkcije posteljice

Nutritivna – sve nutritivne potrebe ploda idu preko posteljice koja prenosi bjelančevine, ugljene hidrate i masti.

Respiratorna funkcija posteljice podrazumijeva razmjenu kiseonika i ugljen dioksida.

Zaštitna – imunoglobulini tipa G (IgG) prolaze placentnu barijeru. Mada jedan broj bakterija ne prolazi placentnu barijeru ipak većina bakterija i virusa prolazi placentnu barijeru.

Sekretorna – posteljica stvara veliki broj hormona, stvara proteine i enzime.

Plodovi ovoji

Plodovi ovoji oblažu unutrašnju stranu materice, prelaze na pupčanu vrpcu sve do kožnog prstena na pupku. Njihova funkcija je stvaranje i reapsorpcija plodove vode, sinteza nekih enzima, prostaglandina, te zajedno sa plodovom vodom amortizovanje spoljašnjih udara i pokreta ploda.

Plodova voda

Plodova voda ili amnionska tečnost nalazi se oko ploda i ispunjava amnionsku šupljinu. Stvara se sekrecijom amnionskog epitela, preko fetalne kože, respiratornog trakta te bubrežnom ekskrecijom. Njena količina se kreće od 30 ml u 10. gestacijskoj nedjelji, preko 1.000 ml u 38. gestacijskoj nedjelji, pa do 350 ml u 42. gestacijskoj nedjelji. Ona u prvoj polovini trudnoće ima isti elektrolitski sastav kao majčin serum, da bi se kasnije njen sastav mijenjao prvenstveno zbog izlučivanja fetalnog urina.